‘Niemand is de natie, maar iedereen is.’
Het vliegtuig waarin wij zaten, dr. Marga van Mechelen en ik, vloog vanuit Amsterdam met een overstap in Parijs naar Buenos Aires de hoofdstad van Argentinië. Op 10 kilometer hoogte passeerden we brandende regenwouden in Brazilië. De branden, veelal aangestoken uit economische motieven, richten mondiaal grote schade aan het klimaat en milieu. In veel mindere mate droeg het vliegtuig waarin wij zaten ook bij aan de opwarming van de aarde met op termijn dramatische gevolgen. Ik voel me niet direct verantwoordelijk maar ben wel medeplichtig.
Zeventig
In de maand september ben zeventig jaar geworden. In het vliegtuig, het was nacht, vroeg een stem in mijn hoofd: ‘Hoe voelt het dat je er het grootste deel van je leven op hebt zitten?’. Ik antwoordde de stem: ‘ Voor mijn gevoel heb ik nog eeuwen over’.
Semiotiek Congres
Wij gingen naar Buenos Aires omdat dr. Marga van Mechelen -mijn echtgenote- een bijdrage leverde aan het veertiende Internationale Semiotiek Congres. Georganiseerd onder auspiciën van de vereniging van semiotici het IASS-AIS. Die in 1969 opgericht werd door onder andere Algirdas Greimas, Julia Kristeva en Roland Barthes. Marga is al lang lid van de ISS-AIS en nam actief en als spreker deel aan congressen in onder meer Berkeley USA, Nanjin China, Dresden Duitsland en Sofia Bulgarije. Van haar werden artikelen en boeken gepubliceerd die vanuit haar vakgebied, de kunstgeschiedenis, gerelateerd zijn aan de semiotiek. Tijdens dit congres hield ze een lezing over ‘Live Cinema’. Ze zette deze kunstvorm, waar de integratie van digitaal beeld en geluid live tot stand gebracht wordt, in een semiotische context. En liet krachtige registraties van optredens van kunstenaars zien. Ze verwees in haar lezing ook naar het boek: ‘A Critical history of media art in the Netherlands’ dat ze samen met Sanneke Huisman maakte en dit jaar uitgeven gaat worden door Jap Sam Books.
Dwaze moeders
Na het congres gingen we op een donderdagmiddag naar de demonstratie van de ‘Dwaze Moeders’. Al meer dan veertig jaar lopen de moeders om 15.30 u rondjes op de Plaza de Mayo in het centrum van Buenos Aires. De moeders dragen als herkenning een witte hoofddoek. De ‘Dwaze Moeders’ en aanhang houden de herinnering aan de slachtoffers van de militaire junta tussen 1976-1983 in stand. Meer dan 13.000 slachtoffers staan geregistreerd. De donkere bladzijde van Argentinië kan niet omgeslagen worden. Er zijn nog steeds duizenden slachtoffers spoorloos.
Crisis
Argentinië is ruim tien jaar in een bestuurlijke en economische crisis. Die zoals altijd en overal de mensen aan de onderkant van de samenleving hard treft. Meer dan 30% werkeloosheid waarvan 50% jongeren. Dagelijkse worden grote en kleine demonstraties door belangengroepen op straat gehouden. Goed georganiseerd en vaak al jaren achter elkaar. Een demonstrant van mijn leeftijd, met vuur in zijn ogen, vertelde me dat de wankele democratie in Argentinië een fopspeen is. Dat de dictatuur van het internationale groot kapitaal het land in haar wurggreep heeft. ‘De macht moet naar het volk’ voegde hij er strijdbaar aan toe.
Crisis
Argentinië is ruim tien jaar in een bestuurlijke en economische crisis. Die zoals altijd en overal de mensen aan de onderkant van de samenleving hard treft. Meer dan 30% werkeloosheid waarvan 50% jongeren. Dagelijkse worden grote en kleine demonstraties door belangengroepen op straat gehouden. Goed georganiseerd en vaak al jaren achter elkaar. Een demonstrant van mijn leeftijd, met vuur in zijn ogen, vertelde me dat de wankele democratie in Argentinië een fopspeen is. Dat de dictatuur van het internationale groot kapitaal het land in haar wurggreep heeft. ‘De macht moet naar het volk’ voegde hij er strijdbaar aan toe.
Armoede, metro, taxi en musea
De crisis is Buenos Aires op verschillende manieren zichtbaar. Schrijnende armoede; mannen , vrouwen en kinderen die op karton of smerige matrassen buiten slapen. Aan de randen van goed onderhouden of vervallen straten en boulevards. Waaraan de grote restaurants, kleine en grote supermarkten, luxe of stoffige en doorsnee winkels, trendy koffieshops, culturele centra en sportscholen staan. Er is een fijnmazig metro en bus netwerk en heel veel taxi’s met betrouwbare chauffeurs. De stad leeft intens, van ‘s morgens tot ‘s avonds behalve op zondag want dan zijn uitsluitend de horeca en musea open. Met name de musea voor moderne en hedendaagse kunst zijn populair. Voor bijvoorbeeld de Malba-collectie, het museum voor Latijns Amerikaanse kunst, staan voor de opening al lange rijen. De bezoekers, eenmaal binnen, wisselen luidruchtig en enthousiast hun kijk ervaringen uit. Geweldig. De musea en culturele centra in Buenos Aires die we bezochten dragen de identiteit van Argentinië en de regio uit. Ze zijn de openbare plekken waar het leven gevierd en kritisch bevraagt wordt.
Citaat
Aan de gevel van het ‘Kirchner Cultural Centre’ staat in neonletters ‘Nadie es la patria,pero todes lo somaos’ Een citaat van de beroemde schrijver Jorge Luis Borges. De vertaling van het citaat is: Niemand is de natie, maar iedereen is’ Dit citaat van Borges kreeg nadien tijdens mijn verblijf in Buenos Aires betekenis met een zware lading en een zachte glans.
