De fotoboeken van Jos Houweling
Hij, Jos Houweling stuurde mij zijn recent uitgegeven boek ‘Laatste waarschuwingen’*. Hardcover met korte inleidende tekst en 185 digitaal bewerkte historische familie zwart-witfoto’s. Over de originele fotoportretten heeft hij monden en ogen, veelal in kleur, van zijn familieleden, vrienden, kennissen en onbekenden gefotoshopt. Past meestal niet precies. ‘Ik koester het niet-perfecte’, vertelde hij me later.
Het zijn merkwaardige dubbelportretten geworden. Onder iedere foto in een grijze balk een ‘Laatste waarschuwing’. Korte zinnen die uit de media, gesprekken en discussies geplukt lijken te zijn. De combinatie van dubbelportretten met teksten levert bij mij een schurende, absurdistische, humorvolle en ontregelende ervaring op. Als plus op de cover van het boek het verzoek om na een week het boek door te geven. Een oefening om na te denken over vrijgevigheid en wederkerigheid? Ik moet er wel wat mee, geen ontkomen aan.
Achtendertig = 38
Vanaf 1975 maakte Jos Houweling achtendertig boeken die door uitgevers, de gemeente Amsterdam en in eigen beheer gepubliceerd zijn. ‘Vanaf het begin van mijn kunstenaarschap,’ vertelde hij mij in een interview met hem, ‘paste het maken van collages en boeken het beste bij mij. Ik had ook door kunnen gaan met typografie of etsen. Collages als basis voor boeken dus, lekker met de hand knippen en plakken. Later verving ik dat handwerk door een computerprogramma. Boeken geven mij de ruimte om dat te laten zien wat ik noodzakelijk vind. Ik houd van boeken maken met veel pagina’s. Die rijkdom die dat uitstraalt vind ik belangrijk. In mijn boeken kan ik zo een spanningsboog opbouwen en een verhaal vertellen en een goede samenhang tot stand brengen. Mijn werkwijze is sterk verbonden aan het nemen van beslissingen op het moment. Ik heb een goed oog voor het toeval. Hoewel ik er soms wel dagen over nadenk voor ik een volgende stap in een collage of boek zet. Tijdens het maken van een boek ligt de wereld aan mijn voeten. Dat mijn boeken het beste als kunst functioneren geeft me voldoening en plezier. Het biedt mij de kans en de vrijheid om verder te gaan met het denken en maken van nog een boek en nog een boek.’
Onderbreking
Van 1988 tot 2006 publiceerde Jos Houweling geen boeken. Hij was in die periode intensief werkzaam als docent/pedagoog, bedenker en hoofd van de legendarische afdeling Voorheen Audio Visueel van de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Vervolgens werd hij directeur van het Sandberg Instituut de masteropleiding van de Gerrit Rietveld Academie. Als briljant initiator, organisator en tentoonstellingsmaker kwamen ook onder zijn bezielende leiding in die periode spraakmakende nationale en internationale memorabele kunstevenementen tot stand.
De tragische schoonheid
Jos Houweling is een bekende, gevierde en niet onomstreden boekenmaker. Zijn lijvige boeken, die als geheel een consistente veelvormige serie vormen, fascineren en inspireren mij. Met zijn persoonlijke absurdisme en humor stelt hij in zijn boeken grote thema’s en onderwerpen aan de orde. Boeken met als titel, bijvoorbeeld: 700 Centenboek (1975), Met het oog omhoog (1980), De bond voor het vloeken (2013), De stem van Loes (2022), 365 Pamfletten tegen Poetin (2023) en A&J, A&J (2023) zijn daar krachtige meeslepende voorbeelden van. Ze geven mij toegang tot een wereld die ik niet kende en waarvan ik nu deel van uitmaak. ‘Heb jij met jouw boeken een missie?’ vroeg ik hem. Hij: ’…Nee geen missie. Jij moet er niet te veel achter zoeken. Mijn boeken tot nu toe relativeren en verbeelden de tragische schoonheid van ons bestaan.’
* Laatste Waarschuwingen. Uitgeverij Voetnoot Antwerpen/Amsterdam, www.voetnoot-publishers.nl
Jos Houweling Amstelveen www.joshouweling.nl Instagram:borishouw
Foto’s uit het boek: Laatste Waarschuwingen
Met plezier en interesse gelezen , het maakt nieuwsgierig.