ALBERT&SONSBEEK 2 December 2016
Sprengkop
Op een ochtend liepen Gerard Herbers – werkzaam bij de Molenplaats Arnhem- en ik naar de eerste sprengkop in park Zijpendaal dat aansluit op Sonsbeek. Een sprengkop is een door mensen gegraven waterbron waar het grondwater naar de oppervlakte komt. De spreng die we bezoeken ligt aan de basis van de waterhuishouding van het park Sonsbeek. Gerard liet me het traject zien dat het water aflegt naar wat uiteindelijk prominent de Sint-Jansbeek in het park is. Het gegeven dat water altijd naar het laagste punt stroomt en de wens van de mens omdat in goede banen te leiden, om er profeit van de hebben en geen last, maakt waterbeheer een essentieel onderdeel van het park. Het traject laat in het klein zien wat in iedere delta aan de hand is legde Gerard me uit. Dicht bij huis en het leverde een gezonde wandeling en leerzaam gesprek op.
Kunst
Zoals reeds in mijn eerste column over ALBERT & SONSBEEK geschreven van november 2016 tot november 2017 is het Park Sonsbeek in Arnhem mijn inspiratiebron en onderzoeksterrein. Ik heb daarvoor de deelgebieden BEWONDEREN, BEHEREN EN BELEVEN gedefinieerd. Ik ben veel in het Park, maak foto’s, aantekeningen en praat met mensen die beroepsmatig zich bezig houden met het park en de bezoekers. In de Molenplaats Zijpendaalseweg 24A maak ik maandelijks een kleine tentoonstelling over mijn project.
Beheren
Het Park Sonsbeek is, geïnspireerd op de Engelse landschapstijl, sinds de aankoop in 1899 op hoofdlijnen hetzelfde gebleven. Helemaal statisch en onaantastbaar is het allerminst. Ik herinneren me dat er ooit een minigolfbaan was en dat de steile tuin aangelegd werd. De constante verandering zit hem in de natuur wat waarneembaar tot uitdrukking komt tijdens het wisselen van de seizoenen. We hebben recent de bladeren aan de loofbomen zien verkleuren en los zien laten van de takken. Als een zwarte spiegel lag na een nacht vriezen het eerste ijs op de vijvers. Fenomenen die ik al tientallen jaren ken en iedere keer weer met verwondering naar kan kijken. Laatst las ik in dit verband : ‘ Wie zegt hoeveel de blikken wegen die de ogen werpen in ons leven’. Geschreven door de Franse dichter Henri Michaux. De goede man werd geboren in 1899. Ja hetzelfde jaar dat het park Arnhems openbaar bezit werd.
Storm
Jeroen Glissenaar -beheerder monumentale parken Arnhem- bood me aan om met zijn jeep door het park te rijden om me kennis te laten maken met de stand van het park en het beheer er van. Het had de vorige dagen gestormd en een boom nabij de kleine watervak was omgevallen en lag in stukken op de grond. Zwakke boom dus. Gaan jullie de resten van de boom opruimen of laten jullie het liggen vroeg ik aan Jeroen.’ Vooralsnog blijven de resten van de boom liggen. Zoals je gezien hebt ligt het meer dood hout in het park wat een heeft. En het laat ook zien dat het park zichzelf beheert. Dat de mens daarin niet alleen sturend is. We willen de kwaliteiten van Park optimaal benutten en daarin is het beheer een belangrijke factor. Wij zien het beheer als een weegschaal vervolgde hij. Op de linker schaal liggen de natuur en cultuur en op de rechter schaal de gebruikerswaarde. De balans is steeds zoeken en afwegen. We hebben een beheersplan waarin accenten in de tijd geplaatst zijn. Als we willen bij sturen of ingrijpende wijzigingen aan wil brengen kost dat jaren. De natuur laat zich niet opjagen. We overleggen daarover met deskundigen en houden ‘schouwen’ waar we mensen bij betrekken die specifieke kennis en een groot hart voor het park hebben. Die in de genoemde weegschaal vergelijking mee kunnen denken en kunnen adviseren. Breed draagvlak in alle opzichten is voor het park heel belangrijk’.
Groen als gras
We reden verder en stopten bij een groep mannen die met bladblazers de dode bladeren van het gras bliezen en opruimden. Jeroen praatte met de mannen en ik maakte foto’s. Jeroen later: ‘Ze doen noodzakelijk werk om volgend jaar weer mooi en gezond groen gras te hebben. Gras is in de compositie van het park enorm belangrijk, het accentueert de horizontale vaak glooiende delen. Het groen vergroot, door b.v. het contrast met de kleur van de bomen, de diversiteit in beleving. En maakt delen van het park zacht. We weten dat het gras enorm op prijs wordt gesteld door de gebruikers. In de zomer wordt het gras veel gebruikt als ontmoeting- en picknickplaatsen en er vinden een reeks verschillende evenementen plaats. Sonsbeek is er voor iedereen en moet een vrije en open sfeer hebben. We vertrouwen op het respect van de gebruikers voor het park.’
Tot zover.
