Een stad van woorden

(Boekbespreking)

Globaal gesproken zijn er twee soorten romans: die welke louter gebaseerd zijn op fictie en zich daartoe ook beperken en die welke een duidelijke relatie hebben met de werkelijkheid, in historische opzicht, geïnspireerd door het heden dan wel een blik werpend op de toekomst. Tot de laatste categorie behoort het in november jl. bij uitgeverij Aspekt verschenen boek Een stad van woorden van dichter/schrijver Noud Bles. De ondertitel ‘klimaatroman’ laat al direct geen twijfel bestaan over waar het in dit boek over gaat en vooral over wat ons in de nabije toekomst te wachten staat. Want hoewel er nog altijd wetenschappers zijn die de ingezette – en waarschijnlijk niet meer te stuiten – klimaatverandering ontkennen, is het voor het gros van de gezagsdragers in de wereld onderhand wel duidelijk dat die klimaatverandering gaande is en dat we aan de gevolgen niet meer kunnen ontkomen.

Zo ook de Nederlandse regering die in stilte een ingrijpend plan voorbereidt. Dat merkt Johan Dorenbosch, stedenbouwkundig architect in het westen des lands, wanneer hij op een zonnige ochtend in het voorjaar van 2020 een envelop op de deurmat vindt. Die envelop moet door een speciale koerier zijn bezorgd want er zitten geen postzegels op en het stempel ‘GEHEIM’ wijst op een overheidsboodschap. Johan, die zich als hoofdpersoon van het boek zal ontpoppen, zit niet op zo’n boodschap te wachten. Hij heeft sinds enige tijd een relatie met Willemijn, die hem de opdracht heeft gegeven een huis voor haar te ontwerpen en is na de bouw bij haar ingetrokken. En ofschoon hij zich bewust is van het feit dat hij nu dagelijks in een woning verblijft die zes meter onder de zeespiegel staat, maakt hij zich daar geen zorgen over en is hij zielsgelukkig, zowel met zijn Willemijn als met het in zijn ogen perfect ontworpen huis. Willemijn is in het dagelijks leven longarts in een nabijgelegen ziekenhuis. Geen onbelangrijk detail want een half jaar eerder is het COVID-19-virus losgebroken dat een wereldwijde pandemie veroorzaakt met honderdduizenden slachtoffers als resultaat. De toestroom van patiënten op de longafdeling van het ziekenhuis waar Willemijn werkt en die haar ertoe brengt om daar 24 uur per dag zorg te verlenen, veroorzaakt letterlijk en figuurlijk een afstand in haar relatie met Johan met desastreuse gevolgen.

Die gevolgen ervaart Johan pas wanneer hij samen met twaalf collega-architecten in quarantaine zit op De Wittenberg, een leegstaand kazernecomplex op de Veluwe. In de envelop die bij hem was bezorgd zit namelijk een schrijven van het Ministerie van Binnenlandse Zaken met de uitnodiging om deel te nemen aan een wel heel bijzonder stedelijk ontwerp: het creëren van een nieuwe hoofdstad van Nederland. Anticiperend op de verwachte zeespiegelstijging en het als gevolg daarvan onder water lopen van het westelijk deel van ons land, lijkt de Veluwe de ideale plaats om een geheel nieuw bestuurscentrum voor het land op te bouwen. Onder leiding van de directeur-generaal van het ministerie voor de afdeling Bestuur, Ruimte en Wonen en de plaatsvervangend commandant van de legerplaats, buigt het gezelschap zich in het voormalige officiershotel over alle ins and out van zo’n nieuw centrum, daarbij geheel verzorgd en van een vorstelijk salaris voorzien door de Nederlandse overheid.

Noud Bles is er bijzonder goed in geslaagd om niet alleen het plot van deze roman voor de lezer aannemelijk te maken, maar ook de situatie geloofwaardig te maken die ontstaat wanneer een groep van vijftien mannen en vrouwen met al hun eigenzinnigheden en afwijkende voorkeuren op elkaar zijn aangewezen. Dat hij daarbij niet over één nacht ijs is gegaan tonen de laatste vijf pagina’s van zijn boek waarin een indrukwekkend overzicht gegeven wordt van geraadpleegde bronnen op het gebied van bouwkunde, infrastructuur en klimatologie.  

Pas aan het einde van het boek zal ook de titel duidelijk worden wanneer zich de volgende ramp dreigt te voltrekken: de escalatie van het al zes jaar durende conflict tussen Rusland en Oekraïne. Het zich voorbereiden op de mogelijke gevolgen van de Russische agressie krijgt vanuit de overheid prioriteit en het gezelschap van architecten wordt bedankt voor de inzet. Iedereen haast zich teleurgesteld huiswaarts met uitzondering van hoofdpersoon Johan Dorenbosch die geen huis meer heeft nu zijn relatie met Willemijn abrupt tot een einde is gekomen. In zijn diensttijd – hij behoorde tot de laatste lichting dienstplichtigen – opgeleid tot officier bij de Verbindingsdienst, was hij uitgerekend op De Wittenberg gelegerd. Misschien dat er nu voor hem ter plekke een heel andere toekomst opdoemt …

Een stad van woorden
Noud Bles
Uitgeverij Aspekt, Soesterberg, 2023
ISBN: 978-946-4870-9-30
361 pag.
Winkelprijs: € 24,95