De Constructie Van De Wereld 137.

Arnhem Uit de Kunst

Kunstwerken en monumenten in de publieke ruimte zijn van alle tijden. Overal op de wereld kom je ze in alle soorten en maten tegen. Ze markeren een plaats en de herinnering aan een gebeurtenis. Opgericht vanuit uiteenlopende motieven door machthebbers, overheden, particulieren of belangengroepen. Gemaakt door kunstenaars die een opdracht hebben om een monument of kunstwerk te maken. Ze weten de opdracht te transformeren naar een kunstwerk of monument dat als zodanig herkend wordt en specifieke betekenis draagt. Deze column gaat over een recent verschenen boek met de titel “Arnhem Uit de Kunst” dat kunstwerken en monumenten in de publieke ruimte in Arnhem in kaart heeft gebracht.

Gestolde Schoonheid

In Arnhem Noord, de wijk waarin ik woon en werk, staan drie kunstwerken in de publieke ruimte die ik geregeld zie wanneer ik naar de Jumbo, Albert Heijn of de Praxis ga. Ze horen bij dit deel van de stad, mijn dagelijks leven en dat van honderden passanten. De kunstwerken zijn gemaakt door Klaas Gubbels (Koffiepot 2016), Ineke Hans (The heart of Cito 2011) en van Erik Buijs (Het Vogelmannetje 2010). Gestolde persoonlijke schoonheid gemaakt in samenspraak met de opdrachtgevers voor iedereen. Relevante informatie over deze kunstwerken staat in het december 2019 uitgekomen boek  Arnhem Uit de Kunst, samengesteld en geschreven door Theo Brink. Onder redactie van Theo Beneder, Martien Frijns en Hermien Mijnen. Uitgegeven door Hijman Ongerijmd. Voor het boek hebben een grote groep deskundigen en betrokken belangstellenden informatie aangeleverd en adviezen gegeven. Alle namen van deze groep zijn in het boek opgenomen evenals een lijst met relevante bronnen waaruit geput is. Het boek heeft zo in haar ontstaan een breed draagvlak opgebouwd.  

26 hoofdstukken en vier fotoverhalen

Laat ik beginnen met te zeggen dat ik het een fijn boek vind. Formaat 32 x 24 cm, 240 pagina’s exclusief omslag. Het boek laat zich goed openleggen, lekker doorbladeren en heeft een sympathieke uitstraling. De inhoudelijke beschrijving  van alle 1090 kunstwerken is ondergebracht in 26 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is een aandachtsgebied dat verbonden is aan de grote thema’s en locaties van de stad. De hoofdstukken structureren het grote aantal kunstwerken en beschrijvingen. Het maakt het boek toegankelijk en leesbaar. Ook zijn er vier uitstekende fotoverhalen opgenomen die gemaakt zijn door Herman van Ommen. Zijn foto’s laten de enorme diversiteit en kwaliteit van de kunstwerken in hun context zien. De foto’s vertellen: dit is van ons, van deze buurt, vertrouwd en schijnbaar onvergankelijk. Kortom, het boek Arnhem Uit de Kunst is om te hebben en aan een ander cadeau te doen.

Arnhemse School

Het eerste hoofdstuk van het boek gaat over de Arnhemse School. Voorkomend uit de afdeling Monumentaal Nieuwe Stijl van de Arnhemse kunstacademie het huidige ArtEZ. De afdeling werd in 1966 opgericht en evolueerde naar een opleiding die zich inzette om in de studie een nieuwe relatie tot stand te brengen tussen kunst en de gebouwde omgeving. Waaruit de bekende naam ‘omgevingsvormgeving’ is voortgekomen. De opleiding heeft in de ontwikkeling van publieke kunst in Arnhem veel tot stand gebracht. De Arnhemse School heeft meer dan 25 jaar gefloreerd en heeft ook landelijk sporen in het culturele landschap getrokken. Dat de samenstellers van het boek juist met de Arnhemse School beginnen, zie ik als waardering voor die periode. Als hommage aan de docenten en afgestudeerden die kunstwerken maakten die nog in de stad te zien zijn.

1090

De hoofdstukken die volgen, maken een reis langs meer dan duizend kunstwerken die, verspreid over de stad, opgenomen zijn in het stedelijk en sociaal weefsel. Van het Park Sonsbeek tot Geloven kunst en van Zorginstellingen naar Streetart. Het boek leert dat: ‘Ongeveer 10% van de kunstwerken dateert van voor 1940, 20% uit de wederopbouw 1940-1965, 30% uit de periode 1965-2000 en 40% uit de periode vanaf 2000.  Bijna 40% van de kunstwerken bevindt zich in Arnhem-Centrum, ruim 40% in de rest van Arnhem-Noord en de overige 20% in Arnhem-Zuid’. In Arnhem- Zuid is nog werk aan de winkel om het verschil recht te trekken.

Verdwenen kunst

De eerste 25 hoofstukken wekken de indruk dat Arnhem de ideale stad is waar de kunst in de publieke ruimte onaantastbaar is. Dat beeld wordt in hoofdstuk 26, het laatste hoofdstuk , onderuitgehaald, bijgesteld, genuanceerd. Het is maar hoe je ernaar kijkt. Het laatste hoofdstuk heet ‘Verdwenen kunst’.  Een opvallend hoofdstuk omdat het aangeeft dat niet alle kunst in de publieke ruimte in Arnhem veilig en voor altijd en eeuwig was. Soms zijn de kunstwerken ‘zo maar verdwenen’ soms gestolen of verloren gegaan tijdens sloop of renovatie. Het boek vermeldt dat zo’n honderd werken, na twee jaar speurwerk, niet meer te traceren zijn. Het is een interessant en actueel onderwerp omdat Arnhem al jaren worstelt met het onderhoud van haar monumenten en kunstwerken. Dit hoofdstuk leert in ieder geval dat wat verdwenen is niet meer terugkomt.

Meer en verder

Arnhem Uit de Kunst, het nulboek, is uitgeven door  de Stichting Kunst in de Publieke Ruimte in Arnhem. Het boek is onderdeel van een omvangrijk project waarin een brede en voortdurende aandacht voor publieke kunst is. De digitalisering van alle gegevens is met vrijwilligers reeds gerealiseerd. Er zijn plannen voor het ontwikkelen van wijkroutes, een app en een game rond  publieke kunst in Arnhem, specifiek gericht op de jeugd van tien tot veertien jaar.

Nulboek Arnhem Uit de Kunst  ISBN 9789082458732

Stichting Kunst in de publieke ruimte   https://www.arnhemsekunst.com/

Auteur: Albert Van Der Weide

Albert Van Der Weide is kunstenaar en woont en werkt in Arnhem. Hij exposeert en voert projecten uit in binnen- en buitenland. Albert schrijft sinds 2009 columns voor Arnhem aan Zee. +31 64 15 74 352, https://albertvanderweide.nl/

Eén gedachte over “De Constructie Van De Wereld 137.”

  1. Een erg mooie recensie. Dank daarvoor. Er is goed aangevoeld waar het boek voor staat. Kunst die “van ons is”, waar we dagelijks van kunnen genieten en die onze mooie stad en wijken van haar beste kant laat zien. Ook goed geraden waarom er door mij is gekozen voor de Arnhemse School als 1e inhoudelijke hoofdstuk, een hommage aan alle betrokkenen die onze leefomgeving leefbaar én spannend hebben gemaakt en nog maken. En het hoofdstuk Verdwenen kunst is inderdaad zeker niet maar zo door mij geschreven. Te makkelijk wordt soms voorbij gegaan aan de functie van publieke kunst, te makkelijk moet publieke kunst soms wijken voor “het meegaan in de vaart der volkeren”.

Laat een reactie achter op Theo Brink Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *