Portret van Map de Maar
In 2015 schreef ik voor deze site vier portretten van kunstenaars die ik sinds hun opleiding aan Nederlandse kunstacademies ken. Ik hervat in 2018 de serie en begin met het portret van Map de Maar.
Map studeerde in 2004 af aan de Academie Minerva Hanze Hogeschool in Groningen waar ik toen directeur was. Om als leidinggevende het primaire proces van de academie mee te maken begeleidde ik een paar uur per week een groep studenten.
Toen leerde ik Map kennen. Ze had al een ander leven achter de rug en wilde in de kunst verder, stortte zich met overgave op haar studie vanuit de voor haar kenmerkende kritische houding.
Geen mens te zien
Haar docent de schilder Frank Lisser heeft op de inhoudelijke ontwikkeling van haar studie grote invloed gehad. Door haar in steeds verschillende toonaarden en invalskoeken de vraag te stellen naar het ‘waarom’ van haar handelen. Het was voor haar een ‘rite passage’ die ertoe heeft geleid dat ze zich bewust werd van haar inhoudelijke drijfveren en ambitie. Ze koos uiteindelijk compromisloos voor de fotografie. En studeerde overtuigend af met foto’s van lege interieurs van huizen en gebouwen. Geen mens te zien, wel sporen van menselijke activiteit of de resten daarvan. In retrospectief is het een constante in haar werk.
Reizen
Met enorme inzet begon ze te reizen en ontdekte nieuwe inspiratiebronnen. Ze fotografeerde in Europa en Azië. Haar foto’s werden herkend en gewaardeerd. Tussen 2004 en 2011 ontving ze voor haar werk vijf internationale prijzen waaronder de Zilveren Camera en de prestigieuze New York, Lucie Award. Haar werk werd getoond in Nederland, Europa, Amerika en Azië in spraakmakende solo- en groepstentoonstellingen. En werd aangekocht voor de collecties van onder meer het Victoria & Albert Museum in Londen UK, Portland Art Museum in Oregon USA en museum Foam in Amsterdam.
Red Roses Yellow Rain
Haar grote solotentoonstelling Red Roses Yellow Rain in Huis Marseille Museum voor fotografie in Amsterdam, inclusief de uitgave van het gelijknamige boek door de invloedrijke uitgeverij Hatje Cantz, is in haar oeuvre een markeringspunt.
Voor de serie foto’s en het boek reisde ze tussen 2005 en 2010 door China en legde interieurs van woonhuizen vast. De foto’s laten haar aandacht voor de organisatie en rangschikking van de objecten in de interieurs zien. Waarbij de het invallende licht de kwaliteit van de foto’s herkenbaar maakt en een gevoel van geborgenheid oproept. Nee, in de foto’s is geen mens te zien.
Slow Photography
Na 2010 besloot ze een andere weg van de fotografie te bewandelen. Ze keerde terug naar de basis van de fotografie, ging fotograferen met de ‘pinhole camera’. Het analoge apparaat legt veelal met een lange sluitertijd situaties vast op een vlakfilm die later ontwikkeld en op fotopapier afgedrukt wordt. Een langzaam proces waarvan de fotograaf kennis moet hebben en naast kennis ook een scherpe intuïtie voor het omgaan met tijd en licht nodig heeft.
Parallel daaraan nam Map zich voor om in relatie met de pinhole fotografie alleen de wereld ‘te voet’ te ontdekken. Deze combinatie noem ik graag ‘slow photography’ met verwijzing naar alles wat langzaam en met aandacht geproduceerd en geconsumeerd wordt. Haar pinhole foto’s van onder meer een eenzame wandeltocht die ze door Tibet maakte kenmerken zich door een stapeling van beelden en gebeurtenissen. Ze laten in de foto’s het mysterieuze samenvallen van tijd, licht en ruimte zien.
Heimwee
Op een van de laatste dagen van 2017 was ik bij de tentoonstelling en de presentatie van het cahier 3 – Accidental Enchantments. In de kunstbeurs ‘This Art Fair’ in de Beurs van Berlage in Amsterdam van Map de Maar. In haar heldere speech, voorafgaand aan de presentatie van haar nieuwe cahier, zei ze over haar foto’s en haar loopbaan: “Al mijn foto’s komen voort uit een middag in 2001. Op een onverwacht moment schoot er een zin in mijn hoofd in raadselachtig Duits: ‘Ich möchte, ich hätte ein Heimweh’. Waarom wenste ik mijzelf heimwee? Als ik heimwee kon hebben, zou dat logischerwijs betekenen, dat er ergens een plek moest zijn waarnaar ik kon terugverlangen – mijn Arkadia, mijn Atlantis, mijn Mu.”
3 – Accidental Enchantments
In haar recente cahier 3 – Accidental Enchantments, waar haar foto’s op dun papier gedrukt zijn en in elkaar lijken te verglijden, raakt ze de kern van haar oeuvre. Ze fotografeerde voornamelijk de interieurs van oude huizen. Desgevraagd verteld ze: “Het is het samenvallen van die oude doorleefde materialen en een prachtig overstralend licht. Licht en tijd in een beeld verenigd. Niets meer, niets anders…”
