Claudia Heinermann
Dit is het portret van de documentair fotograaf Claudia Heinermann. Tweede van een serie portretten van kunstenaars die ik volg sinds hun opleiding. Claudia Heinermann studeerde van 1986 – 1991 aan de AKI (het huidige AKI ArtEZ) te Enschede en van 2004-2006 aan de Photo Academy in Amsterdam.
Tijdens haar studie aan de progressieve afdeling ‘Gemengde Media’ van de AKI was ik gedurende 4 jaar haar vaste docent. Voor dit portret hadden we een ontmoeting in haar solo tentoonstelling ‘Wolfskinder ‘in het Nutshuis te Den Haag. De tentoonstelling was de aanleiding van haar meest recente boek met dezelfde titel.
Parijs 13- 11- 2015
Claudia Heinermann was net terug uit Parijs waar ze tijdens de grote fotobeurs Paris Photo haar boek ‘Wolfsfkinder’ presenteerde inclusief de daarbij behorende signeersessie. Een ‘krachtsinspanning’ om tussen de honderden presentaties van de beurs onderscheidend te zijn. Een aantal uren na die presentatie op 13 -11- 2015 richtten IS terroristen een bloedbad aan op terrassen, concertzaal en bij een voetbal stadion in de Parijs. De Franse overheid verklaarden IS de oorlog en riep de noodtoestand uit. Paris Photo werd evenals alle andere culturele locaties gesloten.
Wat deed dit met je vroeg ik haar. Er ontstond verwarring omdat we eigenlijk niet wisten wat er aan de hand was, vertelde ze. Thijs, mijn man die in Nederland was, bracht me telefonisch op de hoogte van de ontwikkelingen en de verschrikkelijke details. Ik ging naar mijn hotel en waande me in zekere zin daar geborgen. De dag daarna waren er zwaar bewapende politieagenten en militairen op straat. De sfeer was grimmig, gespannen en ik voelde me alleen en onveilig. Terug in Nederland merkte ik pas hoeveel energie de laatste dagen in Parijs me had gekost.
AKI 1986-1991
Claudia werd geboren in Duitsland en woont en werkt vanaf haar achttiende jaar in Nederland. Ik herinner me haar als enigszins verlegen, zelfbewuste en nieuwsgierige studente. Na de begin jaren van haar studie ontwikkelde ze een historisch Duits bewustzijn en belangstelling voor de menselijke kant van sociaal politieke verbanden en ontsporingen. Ze verwerkte deze belangstelling in kunstwerken die de fotografie en video als beelddrager hadden. Haar vaak beladen onderwerpen benaderde ze intuïtief en onbevangen. Toen al tekende zich de documentaire kant van haar talent af waarvan ze nu haar dagelijks werk heeft gemaakt. In mijn beleving heeft ze de attitude van de beeldend kunstenaar en ik heb haar ontwikkeling naar de documentaire fotografie als logisch en vanzelfsprekend ervaren.
Boeken
Claudia heeft zich als documentair fotograaf toegelegd op lange – termijn projecten waarvan de nadruk ligt op de geschiedenis van de 20e eeuw. Haar projecten, waarvan veldonderzoek en veel fotograferen hand in hand gaan,resulteren in boeken en tentoonstellingen. Ik werd met haar persoonlijk werkwijze geconfronteerd toen ze me in 2009 vroeg een inleiding te schrijven voor haar boek ‘Military Hospital’ Ze had onderzoek gedaan naar de geschiedenis van een militair hospitaal bij Oostende in België. Dat door oorlogen en de verandering van de wereldorde steeds verschillende gebruikers en bewoners heeft gekend. Claudia fotografeerde het toen lege hospitaal, voegde documenten uit verschillende perioden toe, en besloot er een boek van te maken. Tijdens het schrijven van het voorwoord merkte ik dat haar foto’s aanleiding gaven om de ruimte te nemen om de tekst betekenisvol te laten zijn.
Wolfskinder
In de Volkskrant van 6 november 2015 stond er een vier pagina’s groot artikel van Arno Haijtema over het recente fotoboek ‘ Wolfsfkinder’ van Claudia. Het was een mooie dag en een goed begin van de promotie van haar boek. ‘Wolfskinder’ is het verhaal van de oorlogswezen die na de tweede wereld oorlog als vluchtelingen zonder status of rechten probeerden te overleven in de bossen van de Baltische landen. Verstoken van geregeld eten,onderdak,verzorging, opvoeding en scholing leefden de van oorsprong Duitse kinderen lange tijd letterlijk tussen de wolven. Sommigen vonden later een nieuw ‘thuis’ in Litouwen, waar ze tot op heden leven.
De verhalen van de ‘Wolfskinder’ van na de tweede wereld oorlog die nu in Litouwen wonen zijn, op basis van interviews, geschreven door de Duitse journalist Sonya Winterberg. Gedurende het lezen moest ik soms een pauze nemen om de bijna onvoorstelbare inhoud goed tot me door te laten dringen.
De foto’s van Claudia vormen de rijke visuele context van de verhalen. Ze bezocht en fotografeerde de ‘Wolskinder’ en het in- en exterieur van woningen. Fotografeerde onschuldige landschappen,de schaduw in de bossen, het licht op bevroren water,rijp op takken en aangetaste rode appels in het gras. De foto’s geven beelden aan het tastbare en het onverklaarbare. Daar waar de taal ontoereikend is. Ze maken de urgentie van het boek in deze vorm en omvang zichtbaar.
Ik koester het als object van kennis, schoonheid en troost.
Info: www.claudiaheinermann.nl
Boek: ISBN 978-90-814089-3-6
