Vier Boeken
Op een tafel in mijn atelier liggen vier boeken. Ik heb ze gelezen en ze stimuleerden me na te denken over de inhoud en vorm, urgentie en betekenis. Per boek schreef ik een compacte tekst over de inhoud, vorm, relevantie en aantrekkingskracht. Voor meer diepgang zou ik een boek kunnen schrijven. Ha, ha…. De boeken verschillen zeer van elkaar en hebben een onderliggende voor mij persoonlijke samenhang. De boeken zijn van en over de kunstenaars Beth Namenwirth, Dr.Florian Göttke, Renzo Martens en Claudia Heinermann.
Beth Namenwirth
De kunstenares Beth Namenwirth, die uitsluitend schilderijen maakte die in het formaat variëren tussen de 110 x 130 cm en 8 x 11 cm, werd geboren in Amerika, groeide op in België en studeerde van 1987-1993, aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam waarvan één jaar aan de Cooper Union in New York. Ik was haar docent aan de Gerrit Rietveld Academie. Haar boek is uitgegeven door 99 Uitgevers Haarlem. Het boek heeft een heldere en toegankelijke opzet. Inleidingen op haar schilderijen en haar kunstenaarschap geschreven door Mirjam Westen – Vervreemdende intimiteit-, Alex de Vries – Radicale Lieflijkheid- en Atte Jongsma – Nieuw en Gelaagd – in het Nederlands en Engels. De reproducties van haar schilderijen zijn ondergebracht in de hoofstukken: Vroeg werk, Mondportretten, Stillevens, Kunst, Stadsgezichten, Speelgoedland, Keukens, Honden, De menselijke natuur, De president en Gouaches. Het palet onderwerpen is verweven met haar eigen leven en direct herkenbaar. Hoewel de interpretatie ervan niet eenduidig zal zijn voor iedereen. Schilderijen met een stilistische avontuurlijke samenhang. Waar het denkproces samenvalt met de handeling van het opbrengen van verf op een ondergrond. Intuïtieve en beheerste schildersdrift in mijn beleving. De kracht van de schilderijen is dat er zowel gezocht als gevonden is. De relevantie van het boek is de volledigheid en het handzame overzicht van haar oeuvre. Door het formaat van het boek is een intieme relatie mogelijk die in zekere zin overeenkomstig is aan het kijken naar haar schilderijen en genereert het algemene en persoonlijke kennis. Geregeld pakte ik het boek om naar de reproducties van haar schilderijen te kijken. En me te verdiepen in wat ik zie en de associaties die het bij me oproept. Over de humor en ernst in de schilderijen die strijden om attentie en voorrang. In Ahhh… De geest kan met het boek waaien en stormen. Goed vasthouden dus.
Vormgeving van het boek: Mart Warmerdam. Formaat: 16x16x2.6 cm. Gewicht 580 gram. ISBN 978-90-78670-67-4
Dr. Florian Göttke
De kunstenaar en wetenschapper Dr. Florian Göttke, geboren in Duitsland, gaf in eigen beheer zijn Academische Proefschrift ‘BURNING IMAGES performing effigies as political protest’ uit. Hij studeerde van 1993-1995 aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam waar ik zijn docent was. Studeerde van 2012-2019 aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam waaraan hij ook promoveerde. Zijn academisch proefschrift is een wetenschappelijke studie die door hem is geschreven in het Engels en bevat een Nederlandse samenvatting. Zijn wetenschappelijk onderzoek in ‘Burning Images’ is gericht op ‘een specifieke, theatrale vorm van politiek protest: het ophangen en verbranden van effigies, de vaak grof gemaakte, levensgrote poppen, speciaal gemaakt voor rituele bestraffing. In acht hoofdstukken worden de geschiedenis, actualiteit, specifieke politieke gebeurtenissen en context in verschillende landen, stilistische en rituele kenmerken nauwkeurig beschreven. De foto’s in het boek, uit archieven en van internet, tonen de opzwepende vaak heftige gebeurtenissen. Ze reflecteren een symbolische orde die opgevat moet worden als een waarschuwing. De poppen die verbrand worden zijn de verbeeldingen van tegenstanders en vijanden die gestraft moeten worden. De drijfveren om de poppen de maken en te verbranden hebben veelal ideologische, religieuze, politieke of raciale tegenstellingen en conflicten als achtergrond. Het boek sluit af met een uitgebreid notenapparaat dat inzicht geeft in de gevolgde methode van onderzoek, beschrijving van bronnen en beeldmateriaal. Het is een samenhangend verdiepend wetenschappelijk boek dat kennis op verschillende lagen ontwikkelt en deelt. Het geeft inzicht in een complex historisch en nog steeds actueel fenomeen. Voor de lezer te verwerven met het boek op schoot.
Vormgever van het boek: Dr.Florian Göttke. Formaat: 29.3 x 21.5x 2.5 cm. Gewicht 1600 gram.
Renzo Martens
De kunstenaar en activist Renzo Martens schreef met een team uiteenlopende auteurs het boek ‘Critique in Practice: Renzo Martens’ Episode III: Enjoy Poverty. Een coproductie van het Instituut for Human Activities met KASK/School of Arts (Gent), Van Abbemuseum ( Eindhoven), en Sternberg Press Berlijn. Renzo Martens, geboren in Nederland, studeerde Politieke Wetenschappen aan de Universiteit van Nijmegen en aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam van 1993-1996 waar ik zijn docent was. Zijn huidige activiteiten zijn ondergebracht bij het ‘Institute for human activities’ waarvan hij artistiek directeur is. Het boek, volledig in het Engels, draait om de film Enjoy Poverty die Renzo Martens maakte en in 2008 in première ging . De film is gemaakt in Congo de voormalige Belgische kolonie waarmee hij zich verbonden voelt. De film is een studie naar de achtergronden en oorzaken van armoede in Congo. In de film ontwikkelt hij met slachtoffers van armoede een strategie en model om van armoede een soort van verdienmodel te maken. Een pijnlijke activiteit waarin hij zichzelf niet ontziet. De witte kunstenaar die de uitweg uit de armoede komt brengen is omstreden. Dat maakt de film een radicaal sociaal en politiek persoonlijk gedreven document. De film leverde gepeperde input aan het discours over de effecten van neokolonialisme, globalisering en de rol van de multinationals, de lokale bestuurders en hulpverleners . De film is ook een politieke stellingname in de hedendaagse westerse kunst over onrecht en uitbuiting. In het boek beschrijven de 35 auteurs met gezag en naam in het veld van kunst en cultuur. In drie hoofstukken vanuit specifieke invalshoeken hun ervaringen met de film. Doorwrochte teksten die gezamenlijk gaandeweg tijdens het lezen een totaal visie, op de film opleveren. En die evenzo belangrijk de vlucht naar voren maken door kritisch te reflecteren op de situatie in Congo en op de kunst en cultuur. Het is in mijn beleving zowel een degelijk studieboek als dat het gelezen kan worden als pamflet om in actie te komen waar het ook in de wereld gelezen wordt.
Vormgeving van het boek: Jurgen Maelfeyt and Lien Van Leemput for 6’56’’. Formaat 21x14x2.6cm. Gewicht 580 gram. ISBN 978-3-95679-505-3
Claudia Heinermann
De kunstenarses/onderzoeker/fotograaf Claudia Heinermann gaf in eigen beheer gesteund door crowdfunding in combinatie met vijf culturele fondsen de cassette Siberian Exiles Part 1. Lithuania uit. De cassette bevat vijf zelfstandige boeken en een handleiding. Het is het eerste deel van haar studie naar de deportatie van 600.000 burgers tussen 1940 en 1953 uit de Baltische staten naar Siberië in opdracht van Joseph Stalin de leider van de Sovjet- Unie. Claudia Heinermann werd geboren in Duitsland en studeerde aan de Fotoacademie in Amsterdam en kunstacademie AKI/ArtEZ in Enschede waar ik haar docent was. De teksten in de cassette zijn in het Engels. Uitgangspunt van de vijf boeken van de cassette Siberian Exile Part 1. is de deportatie 3000 burgers uit Litouwen. Volwassenen en kinderen die zonder schuld of juridisch proces verbannen werden naar de kust van de Laptev Zee in Zuid Siberië gelegen boven de poolcirkel. Met als opdracht om een visindustrie op te zetten. Ze werden er ‘gedumpt’ zonder huizen, beschermende kleding, voedsel en technische apparatuur. Velen stierven door deze extreme omstandigheden. De mensen die overleefden wisten een bestaan op te bouwen. Na de dood van Joseph Stalin in 1953 mochten ze terug naar Litouwen mits ze hun eigen reis betaalden. De mensen die teruggingen naar Litouwen werden gediscrimineerd en mochten niet over hun ervaringen spreken. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werd dit verbod opgeheven. Ieder boek van de cassette behandelt een specifiek onderwerp. Claudia Heinermann schreef teksten op basis van gesprekken die ze voerde met de gedeporteerde kinderen van destijds en combineerde deze met fotomateriaal uit privéarchieven. In een ander boek zijn de indrukwekkende ‘ooggetuige’-tekeningen van Gintaurus Martynailis opgenomen. Ze fotografeerde de landschappen, ontmoetingen en gebouwen die ze gedurende haar veldonderzoek tegen kwam en maakte daarvan een ander boek. De vijf boeken zijn een reis door de tijd vanuit het heden. Ieder boek behandelt een onderwerp, de samenhang vormt de lezer en kijker zelf. In die betekenis is de cassette voor de gebruiker/lezer als model optimaal interactief.
Vormgeving van de cassette: -SYP- Formaat 24×17.5x11cm (cassette + 6 boeken) Gewicht 2500 gram. ISBN 9789081408943
