Over de eeuwige tijdelijkheid
Twee onbaatzuchtige en beloftevolle notities uit de bron van de kunst, waaruit ik zo graag drink en mij graag in spiegel. Ja, voor iedereen en altijd.
Leve Lucinda Introdans
Op zaterdagavond 25 juni 2016, twee dagen na het dramatisch verlopen Brexit-referendum in Engeland en één dag nadat er in Zuid-Nederland hagelstenen zo groot als tennisballen vielen, vond in het Stadtheater Arnhem de feestelijke End of Season van Introdans plaats. Het succesvolle gezelschap waar ik als kunstenaar een aantal keren voor werkte en dat vanuit Arnhem per jaar 85.000 mensen aan zich weet te binden.
End of Season had de titel ‘Leve Lucinda’ en was geheel gewijd aan de Amerikaanse wereld beroemde choreografe Lucinda Childs die meer dan tien jaar geleden naar Arnhem werd gehaald om op freelancebasis voor Introdans te werken. Ze heeft sindsdien reeks spraakmakende balletten met de dansers van Introdans gemaakt. Ze is inmiddels 75 jaar en als ik haar in mijn buurt in Arnhem zie, denk ik dat ze mijn enigszins gereserveerde buurvrouw zou kunnen zijn. Tijdens de repetities die ik in de studio van Introdans meemaakte, zag ik haar als scherpe, doelbewuste professional. Ze zal zich met haar soevereine grandeur even soepel voegen in de cultuur van de belangrijk dansgezelschappen van New York en London als in Arnhem vermoed ik.
Op het programma van End of Season stond haar nieuwe ballet voor Introdans Canto Ostinato op de gelijknamige muziek van de Nederlandse componist Simeon ter Holt (1923-2012). De compositie schreef hij tussen 1973-1976 en is sindsdien in verschillende bewerkingen op nationale en internationale podia uitgevoerd. In de naamgeving van deze tonale compositie verwijst Canto naar melodie en Ostinato naar herhaling en koppigheid. De keus van Lucinda Childs voor Canto Ostinato zie ik in het verlengde van de balletten die zij maakte op muziek van de Amerikaanse -minimal music- componist Philip Glass. Ook Simeon ten Holt was in zijn werk, evenals Philip Glass, gefascineerd door de herhaling van eenvoudige motieven maar Ten Holt liet meer ruimte toe voor muzikale ‘geplande spontane’ afwijkingen en interventies.
In het ballet Canto Ostinato van Lucinda Childs lijken acht grote geprojecteerde lijnen op het achterdoek het ritme te bepalen voor de dansers die in overwegend wisselende geometrische patronen dansen op de gehele dansvloer. Met de functionele herhalingen van de bewegingen van de dansers als leidend principe en als stijlkenmerk van Lucinda. De muziek vulde de dans aan en de dans de muziek en ontwikkelde gaande weg een mythische dynamiek. Die puur in de beslotenheid van het ballet bleef en in mijn verbeelding toegang gaf tot de eeuwigheid, althans zo herinner ik me dat nu.
Bakehouse/ Alphons ter Avest Sonsbeek’16
Op de zondagmiddag na End of Season van Introdans ging ik in het park Sonsbeek kijken hoe in het Bakehouse van de kunstenaar Alphons ter Avest een brood gebakken werd. De kunstenaar maakte het Bakehouse op uitnodiging van het Indonesische curatorencollectief ruangrupa, de samenstellers van de internationale beeldende kunst tentoonstelling Sonsbeek’16 in Arnhem.
Het stijlkenmerk van het oeuvre van Alphons ter Avest is een combinatie van sterke, vaak monumentale vormelementen en betekenisdragende detaillering. Veel van zijn werken zijn ook praktisch te gebruiken waarmee hij zich in de zaagsnede tussen kunst en design begeeft.
Het Bakehouse is gemaakt van hout en ook in het gebruik speelt hout een bepalende rol. Ter Avest heeft het doeltreffend en slim aangepakt. Hij gebruikte voor zijn Bakehouse de elementaire vorm van een huis met puntdak. Als afwijking daarop vlakte hij de kopse onderkant af waardoor het clichématige van huis afgezwakt wordt zonder dat de herkenbaarheid verloren gaat. Wat ook een constructief element is, want binnen in het huis op het afgevlakte deel plaatste hij een houtoven. Het Bakehouse heeft alleen twee openingen waardoor je naar binnen kunt, afsluitbare ramen en deuren ontbreken. De wanden van het huis bestaan uit een open structuur waar de symbolen van de wereldgodsdiensten in verwerkt zijn. Het Bakehouse is door die symbolen een plek met gemengde betekenissen die uiteenlopende associaties oproepen.
Zoals reeds gezegd, staat in het Bakehouse een houtoven met een metalen mantel en excentrische schoorsteen. Alphons nodigt bakkers in de stad, met verschillende culturele achtergronden, uit om hun producten ambachtelijk te komen bakken. Het vuur in de oven wordt opgestookt met hout dat uit het huis gehaald wordt, te beginnen bij de symbolen van de wereldgodsdiensten.
In het proces van het bakken dat tot het eind van de tentoonstelling zal duren, zullen mensen elkaar ontmoeten, verbindingen aangaan en kennis, inzichten uitwisselen en ideeën met elkaar delen. Op de zondagmiddag na End of Season van Introdans kwam ik staand in het Bakehouse in gesprek met de bakker die mij enthousiast vertelde over het huis als kunstwerk, de geschiedenis en werking van de houthoven. Over de tijdelijkheid van het stoken en bakken die mij op dat moment als voor eeuwig durend in de oren klonk.
Info: www.introdans.nl en www.sonsbeek.org
