Foto’s: Albert Van Der Weide
Lanzarote Blues
In het vliegtuig vanaf Schiphol naar Lanzarote, het vulkaaneiland in de Canarische archipel onder Spaans gezag, keek ik uit het raam het heelal in. Het schemerde in de vroege ochtend en slierten wolken werden aangelicht in een traag veranderende compositie.
Meer dan wanneer ik op de aarde sta, werd ik geconfronteerd met de enorme ruimte waarin ik me bevond. Ik realiseerde me weer eens dat ik een passant op aarde ben en me verbonden weet met het universum die de trekken heeft van een plotseling opkomende diepe, heldere en niet direct verklaarbare gedachte.
Na minder dan de aangekondigde vier vlieguren, we hadden wind mee, zette de gezagvoeder de landing in. Het vliegtuig naderde de aarde, wat voor mij altijd weer magische moment is. De banden van het vliegtuig raakten de landingsbaan gevolgd door een schok en het geluid van het gierend afremmen van het vliegtuig.
Nadat het vliegtuig tot stilstand gekomen was stapten we op het eiland Lanzarote dat tussen 1730 en 1736 voor een groot deel overspoeld werd door lavastromen uit een reeks vulkanen. De lava is door de eeuwen nauwelijks geërodeerd omdat de temperatuur relatief hoog is en er weinig regen valt op het eiland. De tijd lijkt letterlijk stil te staan, grote delen van het eiland zijn gestold en versteend.
Op een wandeling naar de eerste vulkaan die we bezochten, kwamen we een filmset tegen. Auto’s tenten, toilet, catering, lampen, geluidsapparatuur en druk heen en weer lopende mannen. Een van de mannen vertelde dat ze een aantal clips draaiden van een ‘upcoming’ band op de Canarische eilanden met een Spaans bluesrepertoire. Het eiland Lanzarote heeft precies het goede decor voor deze band. De vulkanen hebben een iconisch beeld dat tot de verbeelding spreekt en de band streeft, in alle bescheidenheid, hetzelfde na voegde hij eraan toe. Van de vijf leden van de band, mannen van begin dertig jaar schat ik, hadden drie een kaalgeschoren hoofd. De klanken die uit de geluidsboxen, drumstel en kelen kwamen, verwaaiden in de uitgestrekte vlakte voor de vulkaan.
Wij liepen verder in het lavalandschap van een reeks tinten zwart in verschillende vormen lava: stof, zand, stenen en rotsen. Soms begroeid met plukjes mos en struiken als tekens van een ander leven, als een bijna misplaatst verschijnsel van de aanwezigheid van de natuur.
Om dieper de kenmerken van de gestolde lava, die in rudimentaire vorm vloeibare steen was, beter te leren kennen sloten we ons aan bij een excursie naar de top van een vulkaan. Liepen over de rand, keken naar het centrum van de krater, tachtig meter diep, waaruit omstreeks 1730 de hete lava met een niet te bevatten stuwkracht de aardoppervlakte over kilometers bedekte. We leerden op een vlak gedeelte de verschillende kwaliteiten van de lavastroom herkennen. Lagen lava als ijsschotsen van twintig centimeter dik, stenen van meters groot met een glanzende afwerklaag. Grillige hellingen van handgrote brokken lavasteen afgewisseld met hellingen van lavazand zo glad dat ze vlak voor onze komst nog aangeveegd leken te zijn. Die door geologen verschillende namen gekregen hebben waarvan ‘Hoy Hoy’ als typering voor traag stromende lava die druppels heeft achter gelaten me het meeste aansprak. Het is van een indrukwekkende schoonheid en op het breukvlak van herkenbaarheid en totale vervreemding. Ja het is de wereld waarop ik sta, maar het zou net zo goed een plaats op een andere planeet in het universum kunnen zijn bedacht ik me.
Tijdens en na de erupties in de achttiende eeuw werd het de bevolking verboden het eiland te verlaten om te voorkomen dat het door piraten of andere landen geannexeerd zou worden. De mensen hebben de situatie om te overleven naar eigen hand moeten zetten. Een aansprekend voorbeeld is de wijnbouw. Op vlakke delen en hellingen van de lavazee groeven de wijnboeren kegels uit het lavazand, boorden een gat in het middenpunt tot ze vruchtbare aarde bereikten en plantten er druivenranken in. Om de harde noorden wind er geen vat op te laten krijgen stapelden ze halfronde lage muurtjes van lavasteen om de kegels. Zo zijn delen van het eiland gestructureerd door een patroon van cirkelvormen. Resultaat is een belangrijke bron van inkomsten en een wonderschone vormgeving die een grote aantrekkingskracht heeft op mensen.
Optimistisch doordenkend is het een bewijs dat natuur en cultuur elkaars onafscheidelijke bondgenoten zijn. Dat de kracht van de natuur en het inzicht van de mens onoverwinnelijk zijn, hoe diep en ingrijpend rampspoed en tegenslagen ook kunnen zijn.
Kort gezegd: Lanzarote Blues.
